Ubój z konieczności zwierząt gospodarskich kopytnych poza rzeźnią

Ubój z konieczności zwierząt gospodarskich kopytnych poza rzeźnią dotyczy sytuacji, gdy zdrowe
zwierzę, np. świnia, owca, koza, krowa, czy koń, ulegnie wypadkowi, np. złamie kończynę, kręgosłup,
lub też ulegnie innemu urazowi, który uniemożliwia mu naturalne poruszanie się i tym samym
transport do rzeźni. W takiej sytuacji istnieje możliwość uratowania wartości rzeźnej zwierzęcia.

Co należy zrobić, gdy zdrowe zwierzę ulegnie wypadkowi?

W pierwszej kolejności należy jak najszybciej wezwać lekarza weterynarii zajmującego się leczeniem
zwierząt gospodarskich, który stwierdzi czy zwierzę powinno być leczone, poddane ubojowi z
konieczności, czy też uśmiercone.

Co należy zrobić, jeżeli wezwany lekarz weterynarii stwierdzi, że zwierzę może być poddane
ubojowi z konieczności?

1. Należy skontaktować się z najbliższą rzeźnią celem ustalenia, czy istnieje możliwość przyjęcia
tuszy i narządów wewnętrznych zwierzęcia poddanego ubojowi z konieczności – tusza
zwierzęcia wraz z przynależnymi do niej narządami wewnętrznymi musi być przewieziona do
rzeźni, gdzie urzędowy lekarz weterynarii dokona badania poubojowego i wyda ocenę
przydatności mięsa do spożycia przez ludzi. Wydanie takiej oceny jest warunkiem koniecznym
wprowadzenia mięsa na rynek, tj. oferowania do sprzedaży i tym samym uratowania wartości
rzeźnej zwierzęcia.
2. Należy skontaktować się z powiatowym lekarzem weterynarii, właściwym terytorialnie ze
względu na lokalizację gospodarstwa w celu przeprowadzenia badania przedubojowego i
wystawienia świadectwa urzędowego, które będzie towarzyszyło tuszy i narządom
wewnętrznym zwierzęcia poddanego ubojowi z konieczności.
3. Należy poddać zwierzę ubojowi z konieczności.
Kto może dokonać uboju z konieczności?
Ubój z konieczności powinien być dokonany przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje, tj.
takie same jak w przypadku uboju zwierząt w rzeźni.

W jaki sposób i w jakich warunkach powinien odbyć się ubój z konieczności?

W przypadku uboju zwierząt z konieczności poza rzeźnią posiadacz zwierząt jest zobowiązany do
podjęcia wszelkich koniecznych działań, aby jak najszybciej dokonać uboju zwierzęcia, w tym dołożyć
starań, aby podczas uboju i działań z nim związanych oszczędzić zwierzętom wszelkiego
niepotrzebnego bólu, niepokoju i cierpienia.
Należy spełnić wymagania dotyczące ochrony zwierząt podczas uboju. Zwierzę powinno być
ogłuszone i wykrwawione zgodnie z przepisami określonymi w rozporządzeniu Rady nr 1099/2009
przez osobę posiadającą odpowiednie kwalifikacje.
Po uboju tusza powinna być wykrwawiona. W miejscu dokonania uboju można również, pod
nadzorem wezwanego urzędowego lekarza weterynarii, usunąć z tuszy żołądek oraz jelita zwierzęcia. Usunięte narządy należy oznakować (w sposób umożliwiający ich identyfikację z daną tuszą) i wraz z tuszą przewieźć do rzeźni.

Jakie dokumenty muszą być dostarczone do rzeźni wraz z tuszą i narządami wewnętrznymi
zwierzęcia?

Do rzeźni wraz z tuszą i narządami wewnętrznymi zwierzęcia muszą być dostarczone następujące
dokumenty:
• oświadczenie rolnika – stwierdzające tożsamość zwierzęcia oraz zawierające informacje na
temat weterynaryjnych produktów leczniczych lub innych środków, jakie podawano
zwierzęciu lub wobec niego stosowano, z wyszczególnieniem dat podawania i okresów
karencji;
• świadectwo urzędowe – stwierdzające korzystny wynik badania przedubojowego, datę i
czas przeprowadzenia tego badania, przyczynę dokonania uboju z konieczności oraz
informację na temat leczenia, jakiemu poddane było to zwierzę.

W jakich warunkach tusza wraz z narządami wewnętrznymi zwierzęcia powinna być przewieziona do rzeźni?
Tusza zwierzęcia wraz z przynależnymi do niej narządami wewnętrznymi powinna być przewieziona
do rzeźni w warunkach higienicznych i najszybciej jak to możliwe. Jeżeli transport potrwa dłużej niż 2
godziny od chwili dokonania uboju zwierzęcia, należy zapewnić warunki chłodnicze dla przewożonej
tuszy i narządów wewnętrznych. W przypadku, gdy warunki klimatyczne na to pozwolą, nie ma
konieczności poddawania chłodzeniu tusz i narządów wewnętrznych.
Co się stanie jeśli lekarz weterynarii uzna, że nie może być przeprowadzony ubój z konieczności?
Lekarz weterynarii może stwierdzić, że zwierzę powinno być leczone, albo uśmiercone. W przypadku
gdy podjęta jest decyzja o uśmierceniu zwierzęcia, to:
• uśmiercanie przeprowadza lekarz weterynarii przez podanie środka farmakologicznego,
• tusza może być:
• poddana utylizacji lub
• za zgodą urzędowego lekarza weterynarii przeznaczona do skarmiania mięsożernych
zwierząt futerkowych (jeżeli chce się uzyskać taką zgodę, należy skontaktować się z
powiatowym lekarzem weterynarii).
Ponadto, w przypadku zdrowych zwierząt kopytnych, które uległy wypadkowi, takich jak świnia,
owca, koza lub cielę do 6 miesiąca życia, możliwe jest przeprowadzenie uboju zwierzęcia w celu
pozyskania mięsa na własne potrzeby. Przy przeprowadzaniu takiego uboju nie jest konieczna
obecność lekarza weterynarii, niemniej jednak pozyskane mięso nie może być oferowane do
sprzedaży.

Co należy zrobić, jeśli nie znajdzie się rzeźni, która zgodziłaby się na przyjęcie tuszy wraz z
narządami wewnętrznymi zwierzęcia poddanego ubojowi z konieczności?

W tej sytuacji rolnik może zdecydować się na leczenie zwierzęcia, uśmiercenie go bądź
przeprowadzenie uboju w celu pozyskania mięsa na własne potrzeby. Jeśli nastąpi śmierć zwierzęcia,
zwłoki należy poddać utylizacji, w tym przypadku koszty utylizacji pokrywa Agencja Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa.
Czy w każdym przypadku prawidłowo przeprowadzonego uboju z konieczności można
zagwarantować, że zostanie uratowana wartość rzeźna zwierzęcia?

Mięso pozyskane ze zwierzęcia poddanego ubojowi z konieczności, w każdym przypadku poddawane
jest badaniu poubojowemu przeprowadzonemu przez urzędowego lekarza weterynarii w rzeźni.
Badanie to ma na celu dokonanie oceny, czy mięso jest zdatne, czy też niezdatne do spożycia przez
ludzi, zanim zostanie wprowadzone na rynek.
Wartość rzeźna zwierzęcia zostanie uratowana w przypadku, gdy tusza zostanie oceniona jako zdatna do spożycia przez ludzi.
Natomiast gdy tusza zostanie oceniona jako niezdatna do spożycia przez ludzi, poddawana jest
utylizacji (kto ponosi koszt utylizacji zależy od umowy jaka została zawarta pomiędzy rolnikiem a
podmiotem prowadzącym rzeźnię) bądź za zgodą urzędowego lekarza weterynarii przeznaczona jest
do skarmiania mięsożernych zwierząt futerkowych.

Czy w przypadku uboju z konieczności wymagane jest powiadomienie Agencji Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa?

W każdym przypadku przeprowadzenia uboju z konieczności zwierząt z gatunku bydło, owce, kozy lub świnie, konieczne jest powiadomienie o tym zdarzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa. Należy pamiętać, że ubój bydła, owcy, świni lub kozy należy zgłosić w terminie 7 dni.
Natomiast na terenach objętych restrykcjami w związku z afrykańskim pomorem świń termin na
przekazanie informacji wynosi 2 dni w przypadku uboju z konieczności świń.

Co w przypadku podejrzenia stosowania nielegalnych praktyk?

W przypadku podejrzenia stosowania nielegalnych praktyk dotyczących uboju z konieczności
zaobserwowane nieprawidłowości proszę zgłaszać do właściwych dla miejsca zdarzenia powiatowych
lekarzy weterynarii lub anonimowo za pośrednictwem formularza dostępnego na stronie Głównego
Inspektoratu Weterynarii pod linkiem: https://interwencja.wetgiw.gov.pl/.
Rzeźnie przyjmujące zwierzęta poddane ubojowi z konieczności
Wykaz rzeźni działających na terenie Polski spełniających wymogi dotyczące przyjmowania zwierząt
poddanych ubojowi z konieczności poza rzeźnią, o których mowa w załączniku III sekcji I rozdziale VI
rozporządzenia (WE) nr 853/2004 dostępny jest pod linkiem:
https://zywnosc.wetgiw.gov.pl/spi/rzeznie/.